Stolica zbudowana od zera, czyli stepowy Berlin

No, nie tak znowu od zera. Na miejscu obecnej kazachskiej stolicy stała wcześniej miejscowość Akmoła (dawniej Celinograd, jeszcze dawniej – Akmolińsk), która jednak w niczym Astany nie przypomina.

AFP

Z poczciwej Ałma Aty, leżącej na południu kraju, stolicę przeniósł tu „wieczny prezydent” Kazachstanu – Nursułtan Nazarbajew. Był koniec lat dziewięćdziesiątych i Nazarbajew marzył o przejściu do historii jako „władca-budowniczy”. Oficjalnym powodem wyprowadzki z Ałma Aty była spora aktywność sejsmiczna pod tym miastem. Naprawdę chodziło jednak o osunięcie stolicy od granic państwa (a Ałma Ata leżała prawie na kirgiskiej granicy) i zintegrowanie zamieszkanej w dużym stopniu przez Rosjan północy kraju z południem. W mieście znanym jako Akmoła, Kazachowie stanowili 17 procent populacji. W Astanie (słowo to po kazachsku oznacza po prostu „stolicę”) to już około 60 procent.

AFP

Astana leży w bardzo niegościnnym otoczeniu – w rozległym, wyuszonym stepie, gdzie zimowe temperatury sięgać mogą -40 stopni (to druga najzimniejsza stolica świata, po mongolskim Ułan Bator). Latem panują upały.

Plan Astany nakreślił japoński architekt Kisho Kurokawa, ale charakter nadaje jej naczelny planista Władimir Łaptiew, który wyobraża sobie kazachską stolicę jako „eurazjatycki Berlin”.

AFP

Symbolem Astany jest wieża Bajterek. Nazwa ta oznacza „wysoką topolę”, mieszkańcy miasta nazywają ją jednak „Chupa-chupsem”, faktycznie bowiem przypomina gigantyczny lizak.

AFP

Zaprojektował ten budynek sir Norman Doster nawiązując do kazachskiego mitu o drzewie życia i zniesionym na jego szczycie magicznego jaja. W „jaju” mieści się wieża obserwacyjna. Znajduje się tam złoty odcisk ręki Nursułtana Nazarbajewa.

AFP

Bulwar Nurzhol z kolei to gigantyczna i – na oko – dość nieprzytulna płaszczyzna w centrum miasta. Ciągnie się przez całe centrum, po gigantyczny pałac prezydencki.

„Ojcem” bulwaru jest architekt Kisho Kurokawa, ale zaprojektowanie budynków stojących przy prospekcie zlecono wielu innym architektom – tak kazachskim, jak zagranicznym.

AFP

Pałac prezydencki Ak Orda (biała orda) to osobna sprawa: wybudowany został, co ciekawe, przez firmę założoną przez byłego prezydenta Kosowa – Behgjeta Pacolliego.

AFP

Podobnie, jak w Ułan Bator, jeden z reprezentacyjnych pokojów pałaców ma formę jurty.

AFP

Pałac znalazł się na bankoncie o nominale 10000 tenge.

AFP

Piramida pokoju i pojednania zaprojektowany został w biurze Normana Fostera. Nazarbajew zlecił jego skonstruowanie z okazji organizacji kongresu światowych religii.

AFP

Bo Nazarbajew ma ambicje doprowadzić do pojednania ich wszystkich (jeśli chodzi o tendencje do jednoczenia, to nie można nie wspomnieć o jego pomyśle wprowadzenia wspólnej azjatyckiej waluty). Z ciekawostek: piramida może zmieniać kolory.

AFP

Astańska hala koncertowa z kolei ma przypominć płatki kwiatu. To jedna z największych tego typu hal na świecie, imprezy odbywają się tam jednak niezbyt często: we wrześniu 2012 roku będą to trzy eventy: wieczór pamięci Muslima Magomajewa, otwarcie festiwalu „Accordi di Astana” i ceremonia otwarcia igrzysk młodzieżowych. Na następne miesiące programu nie podano.

AFP

Chan Szatyr, czyli namiot chana, to wielki, przezroczysty namiot rozpięty w centrum miasta, który jest największym w Azji Środkowej centrum rozrywki. Również on został zaprojektowany w biurze Normana Fostera. Mieści się pod nim 10 tysięcy ludzi i kryje przestrzeń większą, niż 10 stadionów futbolowych. Co jest w środku? Wszystko: centrum handlowe, rzeczka, minigolf, plaża. Po tym wszystkim poruszać się można kolejką szynową.

AFP

Można jednak odnieść wrażenie, że urbaniści budujący Astanę zapomnieli o czymś, co powoduje, że miasta mają urok i stają się miłymi miejscami do życia: systemie przyjemnych uliczek i placyków, przy których znajdują się – na przykład – kawiarenki. Berlin – jeśli już tam szukać inspiracji – to nie tylko nowy Potsdamer Platz, ale też (a dla wielu przede wszystkim) klimatyczny Kreuzberg, Prenzlauer Berg czy Friedrichshein. Póki co życie uliczne w centrum Astany wygląda tak:

AFP

AFP

Patron tego miasta, prezydent-budowniczy Nursułtan Nazarbajew nie zbiedniał od wydawania pieniędzy na te wszystkie luksusy. Raporty wskazują, że na zagranicznych kontach zgromadził bajeczne sumy. Jest człowiekiem oddanym swojej rodzinie – jej członkowie kontrolują wiele ważnych kazachskich przedsiębiorstw.

AFP

Wdzięczny naród odpłaca mu się niespotykanie wysokim poparciem w wyborach prezydenckich. W 2011 roku Nazarbajewa na prezydenta wybrało 95,5 procenta świadomych Kazachów. To więcej, niż w 2005 roku, bo wtedy odsetek ten wynosił jedyne 91.5 procenta. Nie wspominając o słabym 1999 roku, kiedy poparło go jedynie 81 procent obywateli. Nazarbajewowi nie udało się jednak pobić własnego rekordu z 1991 roku, kiedy to entuzjazm narodu wyniósł go do władzy za pomocą poparcia wynoszącego 98,80 procent.

AFPAFP

AFP

AFP

Na urodziny – w każdym razie – prezydent otworzył sobie meczet. Jeden z większych na świecie oczywiście.

AFP

AFP

Wszak lata już podeszłe i warto pomyśleć o życiu wiecznym. Ale i o doczesnym nie można zapominać. Impreza urodzinowa dobrego chana Nursułtana była huczna. Wszyscy byli zaproszeni.

AFP

Ziemowit Szczerek